Không chỉ là những cơn bốc hỏa hay rối loạn giấc ngủ, thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh còn là một "cơn bão" thầm lặng gây nên những tổn thương tâm lý nghiêm trọng - có thể tàn phá sức khỏe tinh thần của người phụ nữ, từ trầm cảm, lo âu đến những suy nghĩ tuyệt vọng. Tổn thương tâm lý do mãn kinh là thực tế đau đớn nhưng nhiều lời kêu cứu vẫn đang bị phớt lờ. Đã đến lúc chúng ta cần một cuộc đối thoại chân thành và sâu sắc hơn về mối liên hệ giữa mãn kinh và những tổn thương tâm lý.

Không ai thực sự coi trọng tôi, cho đến khi tôi bước vào phòng khám và nói với bác sĩ rằng tôi muốn kết liễu cuộc đời mình.

Lời bộc bạch đau đớn ấy không phải là một trường hợp cá biệt. Nó là tiếng nói đại diện cho vô số phụ nữ đang âm thầm vật lộn với những bóng ma tâm lý trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Đây là một chương đầy khó khăn của cuộc đời người phụ nữ mà xã hội vẫn thường né tránh hoặc giản lược hóa chỉ bằng vài triệu chứng thể chất.

Nói về mãn kinh đã là điều khó khăn. Thảo luận về những ảnh hưởng tâm lý của nó lại càng hiếm hoi hơn. Trầm cảm, lo âu, cảm giác cáu kỉnh vô cớ, mất tập trung và lòng tự trọng sụt giảm nghiêm trọng... là những vấn đề mà phụ nữ thường phải đối mặt trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Trong trường hợp tồi tệ nhất, nó còn là ý định tự tử. Đây là thực tế mà rất nhiều phụ nữ gặp phải, với những mức độ khác nhau, nhưng đều để lại những vết sẹo sâu sắc lên cuộc sống và hạnh phúc của họ.

Khi tâm hồn gục ngã trong im lặng

Những xáo trộn tâm lý này đôi khi là hệ quả của các triệu chứng thể chất như những cơn bốc hỏa hay chứng mất ngủ triền miên. Nhưng trong nhiều trường hợp, chúng bắt nguồn trực tiếp từ sự thay đổi nội tiết tố. "Trong nhiều năm, chúng ta đã có những nghiên cứu rất sâu sắc về tác động của mãn kinh đối với sức khỏe thể chất, nhưng lại có quá ít nghiên cứu về tác động tới sức khỏe tinh thần" - giáo sư Pooja Saini của Khoa Tâm lý học thuộc Đại học John Moores ở Liverpool khẳng định.

Trong một nghiên cứu mới được thực hiện tại Anh, giáo sư Saini và các đồng nghiệp đã lắng nghe những câu chuyện từ chính những người trong cuộc. Kết quả là họ đã phác thảo nên một bức tranh đầy ám ảnh về sự tuyệt vọng và cảm giác quá sức chịu đựng của chị em phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh.

"Mục đích sống của tôi là gì?", một người phụ nữ tự vấn. "Tôi chẳng còn gì để cống hiến nữa. Tôi không thể tiếp tục sống như thế này. Tôi không biết phải đi đâu, phải làm gì", một người khác chia sẻ.

Ngay cả việc nhỏ nhặt nhất, như mang một gói hàng ra bưu điện, cũng khiến tôi cảm thấy quá sức. Tôi không thể làm nổi. Nó quá sức chịu đựng.

Gánh nặng vô hình của "thế hệ mắc kẹt"

Tiến sĩ Saini giải thích rằng mặc dù mỗi người phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh theo một cách riêng, vẫn có những yếu tố rủi ro chung. Phụ nữ ngày nay thường thuộc về "thế hệ sandwich" (sandwich generation) – những người vừa phải chăm sóc cha mẹ già, vừa nuôi dạy con cái, đồng thời phải không ngừng nỗ lực trong sự nghiệp. Tiến sĩ Saini nhấn mạnh: "Đây là những yếu tố khiến cuộc sống trở nên đặc biệt căng thẳng".

Thêm vào đó là áp lực xã hội vô hình và đôi khi là sự tự áp đặt rằng phụ nữ phải "có khả năng làm tất cả mọi việc, một cách vui vẻ và không một lời than vãn". Nhiều người không chỉ khó khăn trong việc "thừa nhận mình không thể cáng đáng nổi", mà thậm chí còn "không nhận ra rằng mình đang có vấn đề". Họ cảm thấy bối rối về chính cảm xúc của mình, vì nhìn bề ngoài, cuộc sống của họ dường như chẳng có gì "sai trái".

Tiếng nói bị phớt lờ tại phòng khám: "Chắc chị chỉ bị stress thôi!"

Một trong những phát hiện đáng báo động nhất từ nghiên cứu là sự thờ ơ, thiếu nhận thức và đôi khi là thái độ trịch thượng từ chính các chuyên gia y tế.

Một người đã kể lại rằng khi cô hỏi bác sĩ của mình suốt nhiều tháng liền liệu các triệu chứng của cô có liên quan đến nội tiết tố không, và lần nào cũng nhận được câu trả lời "không thể nào". Một phụ nữ khác thừa nhận: "Không ai thực sự quan tâm, cho đến khi tôi nói với bác sĩ rằng tôi muốn kết liễu cuộc đời mình".

Cũng có người phải đối mặt với "thái độ coi thường và kẻ cả", bị phán rằng các triệu chứng của họ không quá nghiêm trọng, rằng họ nên học cách chấp nhận, hay thậm chí là "nên đi nghỉ mát một chuyến".

"Khi phụ nữ đến gặp bác sĩ, họ vẫn thường bị phớt lờ và các triệu chứng của họ bị quy chụp thành 'căng thẳng đời thường'. Điều quan trọng là họ cần được lắng nghe. Khi một người phụ nữ đã tìm đến bác sĩ, rõ ràng là có điều gì đó không ổn đang xảy ra" - tiến sĩ Saini nói.

Khi phụ nữ đến gặp bác sĩ, họ vẫn thường bị phớt lờ và các triệu chứng của họ bị quy chụp thành 'căng thẳng đời thường.

Hãy thấu hiểu và hành động

Sự thiếu hụt kiến thức về nội tiết tố và mãn kinh ngay trong giới y khoa là một rào cản lớn. Một người tham gia nghiên cứu thậm chí còn tỏ ra thông cảm cho bác sĩ của mình, nói rằng ông ấy đã "làm hết sức có thể" với vốn kiến thức ít ỏi của mình về chủ đề này.

Tiến sĩ Saini, người đã dành nhiều năm nghiên cứu về sức khỏe tâm thần, thừa nhận: "Rõ ràng là có một sự thiếu hụt nghiêm trọng trong các nghiên cứu về sức khỏe phụ nữ. Chúng ta cần hiểu rõ hơn về những gì xảy ra khi nội tiết tố của phụ nữ thay đổi, chúng ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của họ ra sao".

Đã đến lúc chúng ta cần những cuộc đối thoại cởi mở và chân thành hơn về các ảnh hưởng tâm lý của thời kỳ mãn kinh. Đó không phải là "sự yếu đuối", không phải là "chuyện thường ngày". Đó là một vấn đề sức khỏe thực sự, cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc, với sự đồng cảm và các phương pháp điều trị hiệu quả. Bởi mỗi người phụ nữ đều xứng đáng được lắng nghe, thấu hiểu và chăm sóc một cách trọn vẹn nhất trên hành trình thiêng liêng của cuộc đời mình.

Nguồn: Marie Claire Ý - Alessandra Vescio

Chuyển ngữ: Hoa Đỗ