Từ đàn cừu đến sàn dệt, len cừu từ những đàn cừu dưới chân dãy Pyrénées (vùng Ariège) từng chỉ là phụ phẩm bị lãng phí trong chuỗi cung ứng thời trang toàn cầu.

Ra đời năm 2016, Hợp tác xã Laines Paysannes đã thay đổi điều này, biến len thành tài nguyên quý giá cho thời trang bền vững, đồng thời tạo việc làm và khôi phục mối liên kết giữa con người và thiên nhiên. Câu chuyện của họ là minh chứng cho sức mạnh cộng đồng trong việc tái sinh ngành nghề truyền thống.

Từ phụ phẩm lãng phí đến giá trị địa phương

Dưới chân dãy núi Pyrénées, cừu Tarascon Raises – giống bản địa – hàng năm được cắt lông để chuẩn bị cho mùa hè dài trên cao nguyên. Nhưng thay vì trở thành một nguồn nguyên liệu quý, phần lớn lông cừu lại bị bán rẻ, hoặc xuất khẩu đi xa hàng chục nghìn cây số, trước khi quay lại dưới dạng sản phẩm fast fashion giá rẻ.

Năm 2016, Olivia Bertrand cùng chồng, một nông dân nuôi cừu hữu cơ, đã sáng lập hợp tác xã Laines Paysannes để chấm dứt vòng luẩn quẩn này. “Chúng tôi muốn biến một thứ bị coi là phụ phẩm vô giá trị thành một nguồn sống cho cộng đồng,” cô nói.

Ngày nay, với 25 nông trại đối tác, hợp tác xã thu mua len với giá 1,20€/kg – gấp hơn 10 lần giá thị trường – và chế biến hoàn toàn trong vùng, tạo ra 10–12 tấn len mỗi năm, đồng thời mang việc làm bền vững cho 9 lao động ở một khu vực vốn thiếu cơ hội.

Dệt lại mối liên kết giữa người tiêu dùng và quần áo

Anna, 24 tuổi, rời Reims và chuyển tới Ariège sau khi tốt nghiệp ngành thời trang ở Paris. Ở trường, cô chỉ được dạy cách “đáp ứng nhu cầu tiêu dùng”. Ở đây, cô học cách bắt đầu từ nguyên liệu sẵn có, từ những sợi len thô. “Được làm thời trang mà tôn trọng chất liệu và con người – đó là một niềm tự hào” cô nói.

Cạnh Anna là Sarah, 32 tuổi, thợ dệt tốt nghiệp thiết kế và thủ công mỹ nghệ. Cô mất ba tuần để hoàn thành một tấm thảm len 3x3,5m cho một lâu đài gần đó. Điều khiến Sarah say mê không chỉ là kỹ thuật dệt, mà là truy xuất nguồn gốc: “Mỗi sợi len đều mang theo câu chuyện của vùng đất này. Cảm giác gần gũi ấy, tôi không thể tìm thấy ở đâu khác.”

Tái cấu trúc một ngành nghề trọng điểm của kinh tế địa phương

Laines Paysannes là một hợp tác xã (coopérative) được thành lập năm 2016 tại vùng Ariège, dưới chân dãy Pyrénées (Pháp), bởi Olivia Bertrand và Paul de Latour (một nông dân nuôi cừu hữu cơ). Dù doanh thu tăng trưởng 30% mỗi năm, Olivia Bertrand thừa nhận Laines Paysannes vẫn mong manh.

Giá cả leo thang, chi phí vận hành cao, trong khi họ cố giữ sản phẩm ở mức vừa túi tiền: 20€ cho một đôi tất, từ 120€ cho một chiếc áo len – rẻ hơn nhiều so với bất kỳ sản phẩm len chất lượng cao nào trên thị trường.

Olivia nói: “Khôi phục len địa phương không thể chỉ trong một sớm một chiều.Nó đòi hỏi sự nâng cấp đồng bộ của toàn bộ chuỗi cung ứng”. Bên cạnh đó, nhóm còn thử nghiệm những sản phẩm mới – từ túi đeo hông bằng vải vụn đến chăn dệt tay – để mở rộng thị trường và giảm phụ thuộc vào một dòng sản phẩm duy nhất.

Niềm tự hào của người chăn cừu

Đối với Céline Minati, một nữ nông dân ở vùng Brie, sự hiện diện của Laines Paysannes mang ý nghĩa hơn cả kinh tế. Trước kia, len cừu gần như không ai mua, buộc cô phải bỏ đi như rác thải. “Thật đau lòng khi phải vứt đi công sức của đàn cừu,” Céline kể. Giờ đây, việc len được thu mua không chỉ tạo thêm thu nhập mà còn là sự công nhận: “Một tấm len đẹp đồng nghĩa đàn cừu khoẻ mạnh. Và đó là niềm tự hào của chúng tôi”.

Một vòng đời mới

Trong trang trại của Céline, những con cừu sau khi cắt lông được thả rong trên đồng cỏ mùa hè, nhẹ nhàng, thoáng mát. Một chú cừu non được nuôi bằng bình sữa chạy theo người khách lạ – minh chứng sống động cho mối quan hệ khăng khít giữa người và vật.

Mùa hè năm sau, lớp lông dày của nó sẽ trở thành áo len, chăn ấm hoặc khăn choàng, quay trở lại thị trường với một hành trình khép kín, minh bạch và bền vững.

Thực hiện: MimiT