Gen Z vốn được biết đến như thế hệ dám phá vỡ khuôn mẫu. Họ cổ vũ sự đa dạng, đấu tranh vì tự do giới và tin rằng tình yêu không nên bị ràng buộc bởi những tiêu chuẩn cũ. Thế nhưng, trong thực tế của thời đại số, nơi những mối quan hệ thường bắt đầu bằng một cú quẹt phải, đâu đó vẫn tồn tại những định kiến chưa hoàn toàn biến mất, đặc biệt là định kiến liên quan tới chiều cao trong tình yêu.

Lướt qua một vòng “chợ tình” Bumble hay Tinder, ta có thể dễ dàng nhận thấy một điều: một người đàn ông cao dưới 1m75, khả năng anh ta nhận được lượt “match” sẽ giảm đi vài phần trăm so với những người khác.

Thậm chí trong vô thức, khi trò chuyện với bạn bè hay lúc đặt những dòng giới thiệu trên ứng dụng hẹn hò, nhiều người trong chúng ta cũng từng lặp lại định kiến ấy qua những câu nói tưởng chừng như vô hại: “Anh ấy điểm 10, chỉ trừ việc… thấp hơn tôi” hay “Nếu cao dưới 1m75, xin đừng quẹt phải”.

Giữa hàng trăm cú quẹt trái-phải, có lẽ đã đến lúc chúng ta nên tự hỏi: Liệu bản thân đang đi tìm tình yêu thật sự hay chỉ đang chọn một đối tượng để hoàn thiện tỷ lệ khung hình cho bức ảnh đôi trên Instagram và liệu chiều cao trong tình yêu có đang trở thành bộ lọc vô hình dẫn dắt cảm xúc của chúng ta?

Size gap: Biểu tượng của tình yêu lý tưởng

Nhìn từ góc độ văn hóa, chiều cao chưa bao giờ chỉ là một đặc điểm thể chất. Trong suốt chiều dài lịch sử, nó đã trở thành thứ ngôn ngữ ngầm định về quyền lực, sự bảo bọc và cả vai trò giới tính trong tình yêu. Hình ảnh người đàn ông cao lớn, mạnh mẽ cúi xuống đặt nụ hôn lên trán người phụ nữ nhỏ bé đã xuất hiện từ thời cổ tích. Các chàng bạch mã hoàng tử luôn cao hơn nàng công chúa của mình. Sự cách biệt về chiều cao ấy được ngầm hiểu là biểu tượng cho sự che chở và an toàn.

Trên màn ảnh từ Đông sang Tây, từ các siêu anh hùng Marvel như Captain America đến các tổng tài trong phim Hàn, chiều cao tiếp tục được dùng như một tín hiệu của sức mạnh và khả năng lãnh đạo. Trong khi đó, nữ chính, dù là công chúa, thư ký hay “crush” học đường, thường được khắc họa với dáng vóc nhỏ nhắn và mong manh, để khoảng cách giữa họ trở thành minh họa cho trật tự “tự nhiên” của tình yêu dị giới: Nam giới là người dẫn dắt và phụ nữ là người cần được che chở.

Những centimet ấy không chỉ định hình mẫu “cặp đôi lý tưởng” trên màn ảnh, mà còn len lỏi vào cách chúng ta cảm nhận sức hấp dẫn ngoài đời thực. Ở đó, “size gap” vẫn được xem là biểu tượng của một mối tình ngọt ngào, bền lâu và chuẩn mực. Minh chứng cho sức mạnh bền bỉ của chuẩn mực chiều cao trong tình yêu.

Khi chuẩn mực biến thành rào cản

Một nghiên cứu đăng trên ScienceDirect năm 2013 cho thấy phụ nữ thường có xu hướng hẹn hò với người đàn ông cao hơn mình trung bình khoảng 21cm; trong khi nam giới thường thường chọn bạn gái thấp hơn khoảng 8cm. Khoảng cách này không chỉ phản ánh thị hiếu thẩm mỹ đơn thuần, mà còn tiết lộ mối liên hệ mật thiết giữa chiều cao và cảm xúc an toàn, một trong những nhu cầu căn bản nhất của con người.

Xuyên suốt chiều dài lịch sử tiến hóa, tổ tiên loài người từng lựa chọn bạn đời dựa trên những đặc điểm thể hiện khả năng bảo vệ và sinh tồn. Và sự cao lớn ở nam giới, trong vô thức được xem là dấu hiệu của sức mạnh thể chất, tiềm lực di truyền và khả năng bảo vệ bầy đàn. Theo thời gian, những tín hiệu sinh học ấy dần biến thành chuẩn mực văn hóa, nơi chiều cao vừa là đặc điểm sinh học, vừa là biểu tượng của “người đàn ông lý tưởng”.

Trong các xã hội Á Đông, đặc biệt là ở Việt Nam, niềm tin ấy còn còn được củng cố qua các tầng ngôn ngữ dân gian. Thành ngữ “Lấy vợ chọn tông, lấy chồng chọn giống” phần nào phản ánh quan niệm lâu đời về di truyền và hình thể, trong đó chiều cao là biểu hiện dễ thấy của “giống tốt”. Còn trong đời sống hiện đại, người trẻ có câu nói vui nhưng cũng đầy ẩn ý: “Sau này, em sẽ yêu người cao hơn em một cái đầu, thấp hơn em một cái tôi”.

Nghe qua tưởng lãng mạn, nhưng nếu nhìn kỹ, câu nói ấy vẫn ẩn chứa khát khao giữ nguyên trật tự cũ, nơi người đàn ông được “cao hơn” không chỉ về chiều cao, mà cả vị thế. Và khi chuẩn mực ấy được lặp đi lặp lại qua các thế hệ, nó không còn đơn thuần là “gu bạn trai”, mà trở thành rào cản vô hình, khiến nhiều người e dè trước một tình yêu tiềm năng chỉ vì vài centimet chênh lệch.

Áp lực tâm lý cho cả hai giới

Nếu chiều cao từng được xem là lợi thế “trời ban” cho nam giới, thì chính nó cũng có thể trở thành gánh nặng tâm lý. Nhiều người đàn ông lớn lên cùng nỗi sợ “không đủ cao để yêu”, luôn lo rằng bản thân sẽ kém hấp dẫn hoặc bị từ chối chỉ vì không đạt chuẩn lý tưởng.

Trong bộ phim Materialists, nhân vật của Pedro Pascal thậm chí chấp nhận phẫu thuật kéo chân để đạt “chiều cao mơ ước”, dù anh ta vốn đã thành đạt, quyến rũ và tự tin ở gần như mọi khía cạnh khác. Hành động cực đoan đó cho thấy, ngay cả những người tưởng chừng hoàn hảo nhất vẫn có thể bị ám ảnh bởi vài centimet.

Nhưng áp lực ấy không chỉ đến với nam giới. Ở phía bên kia, phụ nữ cũng bị trói buộc trong những kỳ vọng ngược lại. Họ bị khuyên đừng đi giày cao gót “vì sẽ khiến anh ấy thấy nhỏ bé” hoặc đừng chọn người thấp hơn mình “vì trông sẽ lệch đôi”. Những lời khuyên tưởng chừng nhẹ nhàng đó lại dần khiến phụ nữ điều chỉnh bản thân để vừa vặn trong khuôn khổ, thay vì sống thoải mái trong chính hình thể của mình.

Cuối cùng, cả hai giới đều trở thành nạn nhân của cùng một chuẩn mực. Một bên cố gắng cao hơn, bên kia lại phải thu nhỏ lại để tình yêu trông “đúng tỷ lệ”. Và khi yêu trở thành bài toán cân đối hình thể, có lẽ điều chúng ta mất đi không chỉ là vài centimet, mà là cảm giác tự do khi được là chính mình.

Tình yêu không cần filter

Tình yêu vốn không phải một phép đo, cũng chẳng phải cuộc thi cân bằng giữa ngoại hình và cảm xúc. Giữa vô vàn chuẩn mực về hình thể và định kiến về “tỷ lệ lý tưởng”, vẫn có những cặp đôi chọn cách bước ra khỏi khuôn mẫu.

Cặp đôi Spiderman Zendaya và Tom Holland là minh chứng sống động. Zendaya cao hơn bạn trai vài centimet, nhưng điều ấy chưa bao giờ khiến họ né tránh ống kính. Khi được hỏi, nữ diễn viên chỉ mỉm cười: “Tôi không nghĩ anh ấy bận tâm. Còn tôi, tôi yêu cảm giác được là chính mình”.

Câu nói giản dị ấy vang lên như một lời nhắc nhở cho chính thế hệ trẻ, những người luôn cổ vũ sự đa dạng. Nếu Gen Z thực sự muốn phá vỡ các khuôn mẫu cũ, đừng để vài centimet trở thành giới hạn cuối cùng kìm hãm tự do yêu đương. Đã đến lúc chúng ta loại bỏ “filter” của chuẩn mực, định kiến hay thuật toán. Hãy chọn yêu bằng sự chân thành, bằng giá trị thực của nhau, để tình yêu cuối cùng cũng được trả về đúng bản chất không bị ràng buộc vượt lên cả những khuôn mẫu về chiều cao trong tình yêu.