Sau hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ của bản phối Trống cơm, màn trình diễn từng gây “bão” trong chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai nhờ sự kết hợp tinh tế giữa chất liệu dân gian và âm nhạc điện tử, Soobin tiếp tục khẳng định vị thế của một nghệ sĩ “All-Rounder” thế hệ mới trong làn nhạc Việt.

Ngày 10/11, Soobin chính thức ra mắt MV Mục hạ vô nhân, ca khúc từng được biểu diễn trong Soobin Live Concert: All-Rounder Day 1 & Day 2 tại Hà Nội. Ngay sau khi phát hành, MV đã nhanh chóng tạo nên sức hút mạnh mẽ nhờ cách làm mới độc đáo: Đưa chất liệu hát xẩm truyền thống hòa quyện cùng âm thanh điện tử hiện đại, tạo nên một bản phối vừa đậm đà bản sắc dân tộc, vừa mang hơi thở thời đại.

Khi xẩm kể chuyện bằng ngôn ngữ điện tử

Hát xẩm vốn là loại hình dân ca đặc trưng của vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ, gắn liền với những giai điệu mộc mạc và lời ca phản ánh thân phận con người. Tuy nhiên, qua góc nhìn tài tình của Soobin và ê-kíp, chất liệu dân gian ấy được giải mã lại bằng ngôn từ của thời đại. Ở đó, tiếng phách điện tử, màu sắc điện ảnh và cấu trúc tự sự hiện đại cùng hòa vào một bản thể âm nhạc mới.

Trong MV Mục hạ vô nhân, Soobin chọn khai thác làn điệu xẩm cùng tên vốn được phổ thơ từ tác phẩm của Nguyễn Khuyến, một trong những nhà thơ trào phúng tiêu biểu của văn học Việt Nam.

Nếu ở nguyên bản, Mục hạ vô nhân là một phép tu từ châm biếm nhằm chỉ trích những kẻ ngạo mạn, tự cao và khinh thường người khác, thì MV Mục hạ vô nhân của Soobin đã chuyển hóa thành một câu chuyện trào phúng đầy ẩn dụ thị giác: Hai thầy bói giả mù Xuân Đan (Binz) và Lý Sơn (Soobin) tưởng chừng là “kẻ săn mồi” tinh thông, nhưng thực chất họ chỉ là con rối trong trò đùa của cô gái xinh đẹp (do Lan Thy thủ vai).

Điểm đặc biệt nằm ở cách Soobin kể chuyện bằng âm nhạc và hình ảnh. Phần phối khí kết hợp âm thanh xẩm truyền thống với tiết tấu điện tử hiện đại, giữ lại chất “hát nói” đặc trưng nhưng được tái cấu trúc bằng kỹ thuật sản xuất đương đại.

Nhịp trống bass mạnh mẽ, tiếng nhị ngẫu hứng xen lẫn hiệu ứng âm thanh trừu tượng tạo cảm giác “phi thời gian”, đưa người nghe đi từ không gian cổ xưa của chợ quê Bắc Bộ đến khung cảnh siêu thực nơi ranh giới giữa thực và ảo bị xóa nhòa.

Sự kết hợp này khiến Mục hạ vô nhân trở thành một “thực thể lai” trong âm nhạc đại chúng Việt Nam: Vừa tôn vinh di sản dân gian, vừa mạnh dạn thổi vào đó tinh thần thể nghiệm của thế hệ mới. Cách Soobin lựa chọn xẩm làm ngôn ngữ kể chuyện không chỉ là một nỗ lực làm mới chất liệu truyền thống mà còn là tuyên ngôn nghệ thuật. Văn hóa là cội nguồn của dân tộc, và nó có thể chuyển động cùng nhịp thở của đương đại.

Biểu tượng và ngôn ngữ điện ảnh giàu tầng nghĩa

Tinh thần châm biếm của bài xẩm gốc được ekip chuyển tải bằng hàng loạt hình ảnh mang tính ẩn dụ và phi lý giàu tính điện ảnh. Những chi tiết được cài cắm như bức tranh Đông Hồ Bịt mắt bắt dê, múa lân chổng ngược lên trời, hay chiếc xe lộn ngược giữa khu chợ cổ đều hàm ý một tầng ý nghĩa.

Chúng không chỉ tạo hiệu ứng thị giác lạ mắt mà còn phản chiếu cuộc rượt đuổi giữa ảo giác và thực tại, giữa kẻ tưởng mình tinh thông và người thực sự nắm quyền chủ động. Mỗi khung hình đều được tính toán kỹ lưỡng để đặt người xem vào thế giới nửa thực nửa hư, nơi mọi trật tự của đời sống dường như bị đảo lộn.

Bên cạnh cuộc “trêu hoa ghẹo nguyệt” trong MV, hình ảnh hai cô gái nửa người nửa cá còn mở ra một tầng lớp ý nghĩa sâu sắc và giàu tính phản tư về thân phận người phụ nữ giữa một xã hội nam quyền.

Trong văn hóa phương Đông, hình tượng cá vốn biểu trưng cho sự sung túc, sinh sôi và may mắn. Thế nhưng, khi được đặt trong bối cảnh của Mục hạ vô nhân, biểu tượng này lại trở nên nghịch lý, ẩn dụ cho số phần bị thương mại hóa của người phụ nữ, những người bị nhìn nhận qua giá trị nhu cầu của đàn ông.

Với câu chuyện của mỹ nhân ngư đầu tiên, cô gái trẻ bị chính người mẹ rao bán, phơi bày số phận bi kịch bị định giá như một món hàng trong “chợ tình” mà quyền lựa chọn thuộc về nam giới. Trong khi đó, cô gái đầu cá mình người lại ẩn ý cho số phận bị biến dạng trong tình yêu của người phụ nữ khi không may rơi vào lưới tình của một “kẻ săn mồi”.

Hai hình ảnh đối lập nhưng bổ sung cho nhau, vẽ nên bức tranh về quyền lực giới: Nơi người đàn ông nắm thế chủ động, còn người phụ nữ dù trong hình hài nào cũng chi phối bởi trật tự xã hội định kiến.

Bên cạnh phần hình ảnh và âm thanh, MV quy tụ dàn “cameo”: NSND Huỳnh Tú (bố của Soobin), NSND Tự Long, Trung Ruồi, Đỗ Duy Nam, Lan Thy, cùng sự xuất hiện của các nghệ nhân nhạc cụ dân gian.

Nhìn tổng thể, MV Mục hạ vô nhân không chỉ tái hiện tinh thần hài kịch Bắc Bộ một cách dí dỏm và trào phúng, mà còn mở ra lớp nghĩa văn hóa phong phú, phản chiếu tâm thức Việt qua lăng kính đương đại.