Serum, huyết thanh, niacinamide, ceramides… các thành phần tưởng chừng chỉ dành cho người lớn, nay lại xuất hiện ngày càng nhiều trong các sản phẩm mỹ phẩm cho trẻ em đang được truyền thông rộng rãi như dưỡng chất cần thiết cho trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, sự lan rộng các mô hình thẩm mỹ, dịch vụ massage dành cho trẻ em và làn sóng Tiktoker nhí thực hiện các nội dung về làm đẹp cũng đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về những hiểm họa khó lường đối với làn da và sức khỏe tinh thần của nhóm tuổi này.

Theo Hiệp hội Da liễu Pháp (SFD), đằng sau vẻ ngoài ngây ngô và những lời quảng cáo bóng bẩy từ các thương hiệu làm đẹp, trẻ em đang là đối tượng chịu nhiều thương tổn nhất.

Trẻ em đang dần mất đi sự ngây thơ vốn có

Có lẽ đã xa rồi thời của những chiếc kẹp nơ, sơn móng tay kim tuyến hay son dưỡng thơm mùi kẹo. Niềm vui của trẻ em gái trong độ tuổi 9-12 ngày nay không đến từ bánh kẹo, búp bê barbie, phim hoạt hình hay các hoạt động ngoài trời, mà thay vào đó là những trò đùa, câu nói và mỹ phẩm “chuẩn Tiktok”. Từ Drunk Elephant (Mỹ), Byoma (Anh) đến Rare Beauty của Selena Gomez hay Fenty Beauty của Rihanna, tất cả đều trở thành “vật phẩm mơ ước” của thế hệ Tween (chỉ độ tuổi 9 đến 12) lớn lên cùng Tiktok và YouTube.

Thế giới của công nghệ và các nội dung ngắn đang khiến trẻ em trưởng thành hơn tuổi. Các bé gái 10 tuổi ngày nay có thể tự tin đứng trước ống kính để quay nội dung Get Ready With Me, khui quà tặng mỹ phẩm, hướng dẫn trang điểm hay lập luận rành mạch về hiệu quả sản phẩm như một người có sức ảnh hưởng thực thụ. Không chỉ tại Pháp, xu hướng này cũng đang âm ỉ tại Mỹ với các hashtag #tweenskincare, #tweenskincareroutine hoặc #preppyskincare.

Điều đáng nói, nhiều phụ huynh cũng đang ủng hộ xu hướng này. Khi gõ từ khoá "kids makeup artist" trên Youtube hay Tiktok, bạn có thể dễ dàng tìm thấy nội dung về người mẹ cùng con gái trang điểm, “đập hộp”, bình luận về mỹ phẩm và xung quanh em là các sản phẩm dành cho người lớn như serum niacinamide, son bóng hay kem dưỡng chứa ceramide.

Góc nhìn lệch lạc về việc chăm sóc cơ thể

Không dừng lại ở xu hướng mỹ phẩm hay các trào lưu làm đẹp đang ngày một “thiếu nhi hóa”, niềm vui và sự tò mò của các bé gái đối với thế giới mỹ phẩm còn dẫn đến nhiều hệ luỵ khó lường khác.

Tương tự một influencer trưởng thành, các bé gái nhỏ tuổi cũng phải đối mặt với áp lực xây dựng hình ảnh hoàn hảo và chuyên nghiệp trên mạng xã hội lẫn đời thường. Điều đó khiến việc bắt chước người lớn gần như trở thành phản xạ tự động: cần chống lão hóa sớm, cần makeup để đẹp hơn. Điều đáng nói, các bộ lọc chỉnh ảnh còn có nguy cơ làm lệch lạc hoàn toàn cách các em nhìn nhận bản thân, có thể dẫn tới rối loạn hình thể (dysmorphophobia).

Điển hình là trường hợp của Sari, một em gái 10 tuổi, từng chia sẻ với Glossy.com rằng em dùng mỹ phẩm để sau này có làn da đẹp hơn: “Con không muốn có nếp nhăn hay trông già đi. Sau này con muốn da phải đẹp, căng bóng và không có mụn hay sần”.

Nhận định về vấn đề này, Laurence Corroy, giáo sư tại Đại học Lorraine và cũng là Giám đốc nghiên cứu tại CREM, cho biết: “Mạng xã hội và mỹ phẩm có thể khiến các em nhỏ nghĩ rằng chúng phải chăm da thật sớm để không bị lão hoá. Tốc độ già hóa đang ngày một tăng nhưng xã hội dường như lại có sự khước từ về vấn đề tuổi tác. Lão hóa là một quá trình sinh học và ai cũng phải trải qua. Nhìn chung, việc để trẻ em xuất hiện trên Internet, đặc biệt là Tiktok, cần được hạn chế tối đa”.

Nguy cơ bạo lực mạng

Trước áp lực hình thể và những tiêu chuẩn vô hình mà xã hội đang áp đặt lên phụ nữ, việc để trẻ tiếp xúc quá sớm với những “gánh nặng” này là điều cần tránh. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một phần của vấn đề.

Ngoài tác động đến hình ảnh bản thân, các bé gái còn đối mặt nguy cơ trở thành nạn nhân của bạo lực mạng, sự tấn công có thể đến từ các tài khoản ẩn danh hoặc chính các mối quan hệ xung quanh.

“Ở lứa tuổi này, trẻ đang trong quá trình hình thành bản ngã với cái tôi vô cùng nhạy cảm, và lòng tự trọng lại phụ thuộc nhiều vào sự công nhận của bạn bè”, giáo sư Laurence Corroy giải thích. “Các em rất dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác. Đồng thời, khả năng đồng cảm của trẻ vẫn chưa phát triển toàn diện, vì vậy, các em sẽ khó nhận thức được tác động tiêu cực mà mình có thể gây ra cho người khác”.

Bên cạnh đó, hình ảnh của trẻ cũng có thể bị thu thập và khai thác trên các trang web đen. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi dành cho các bậc cha mẹ: Ai sẽ có quyền xem, bình luận, lưu hình ảnh hay thậm chí tìm cách liên lạc với con của họ?

Theo giáo sư Corroy, “đôi lúc vấn đề không phải do cha mẹ vô trách nhiệm, mà do nhiều phụ huynh chưa nhận thức đầy đủ về rủi ro khi đăng tải hình ảnh của con lên mạng xã hội”. Vì vậy, quyền riêng tư và sự an toàn là yếu tố cần được các bậc phụ huynh xem xét kỹ trước khi quyết định đăng tải hay cho phép con tham gia mạng xã hội.

Vậy trẻ em có thật sự cần chăm sóc da?

Trước sức hút từ các nội dung xoay quanh trẻ em, Drunk Elephant từng đăng tải trên Instagram rằng nhiều sản phẩm của họ được thiết kế cho mọi loại da, bao gồm cả trẻ em và trẻ tiền thiếu niên. Thương hiệu này thậm chí còn cung cấp danh sách chi tiết các sản phẩm mà trẻ có thể sử dụng, cùng với quy trình chăm sóc da phù hợp.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này nhận lại nhiều phản ứng trái chiều. Nhiều bình luận cho biết: “Không sản phẩm nào trong số này phù hợp với trẻ em”; “Trẻ em chưa thật sự cần chăm sóc da, nhưng tiếc là mạng xã hội khiến các em nghĩ điều đó là quan trọng”; “Nhiều thành phần không thích hợp cho da chưa trưởng thành”.

Câu hỏi được đặt ra: Liệu trẻ em có cần quy trình chăm sóc da giống người lớn?

“Bắt đầu chăm sóc da sớm không phải là điều hoàn toàn xấu về mặt da liễu hay giáo dục”, bác sĩ Marie Jourdan giải thích. “Nhiều trẻ có làn da khô, dễ bong tróc nên hoàn toàn có thể dùng kem dưỡng. Việc dưỡng da thậm chí có thể là điều bắt buộc nếu trẻ có làn da dễ kích ứng”.

Theo bác sĩ, điều quan trọng là phụ huynh và các em cần phân biệt giữa việc dùng kem dưỡng, kem chống nắng và các mỹ phẩm không cần thiết, thậm chí có thể gây hại cho làn da trẻ. Các thành phần như retinol hay acid - vốn dễ gây kích ứng cho da trưởng thành - hoàn toàn không phù hợp cho trẻ em. Và với các sản phẩm chống lão hóa, chúng hầu như không có tác dụng trên làn da chưa có nếp nhăn.

Trước 9 tuổi, trẻ có thể dùng kem dưỡng được kết hợp cho mặt và cơ thể. Nhiều thương hiệu như Mixa, Avène hay Bioderma đã cho ra mắt dòng sản phẩm dùng cho cả gia đình, đây cũng là cách để cha mẹ hướng dẫn con về chu trình chăm sóc da khoa học và phù hợp với lứa tuổi.

Từ 9 đến 12 tuổi là giai đoạn làn da có nhiều thay đổi và tuyến bã nhờn hoạt động mạnh. Vì vậy, trẻ tiền thiếu niên có thể bắt đầu dùng kem dưỡng riêng cho mặt để dưỡng ẩm hoặc ngăn ngừa mụn.

Nhìn chung, chăm sóc da mặt ở lứa tuổi thiếu nhi không phải là điều đáng lên án và một chút son hồng cũng có thể trở thành niềm vui giản đơn đối với các em. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh vẫn cần đồng hành, định hướng và giữ cho con sự hồn nhiên đúng tuổi, rằng dưỡng da hay trang điểm không phải là cuộc đua về ngoại hình, mà là hành trình học cách lắng nghe và yêu thương cơ thể một cách lành mạnh.

Tham khảo: Marie Claire Pháp