'Từ thuở hồng hoang, bóng tối luôn gắn liền với những điều xấu xa và độc ác, thứ dễ dàng khiến con người run sợ và tìm cách trốn chạy. Nắm bắt bản năng ấy, không ít nhà làm phim đã biến bóng tối thành công cụ hoàn hảo để hù dọa khán giả trong những tác phẩm kinh dị kinh điển. Thế nhưng giữa vô vàn câu chuyện được kể bằng nỗi sợ ấy, Frankenstein lại nổi bật như minh chứng cho việc bóng tối không chỉ gieo rắc kinh hoàng.

Thế nhưng, giữa dòng chảy của những câu chuyện được kể bằng sự sợ hãi, vẫn có những kiệt tác khiến ta phải lặng người trước vẻ đẹp bi tráng ẩn giấu trong chính nỗi sợ nguyên thủy ấy.

Và vị đạo diễn người Mexico - Guillermo del Toro có lẽ là một trong số ít những bậc thầy điện ảnh sở hữu khả năng nhìn thấu và tôn vinh vẻ đẹp của bóng tối và sự kỳ ảo. Suốt hơn hai thập kỷ, ông đã dành tâm huyết cho những quái vật bị ruồng bỏ. Đặc biệt trong số đó chính là nhân vật Frankenstein bất hủ của Mary Shelley.

Vượt lên trên khuôn mẫu kinh dị thuần túy của các bản chuyển thể trước, Frankenstein của Guillermo del Toro là một áng thi ca điện ảnh Gothic, nơi sự giao thoa của ánh sáng và bóng tối hé lộ câu chuyện sâu thẳm về nỗi cô đơn tột cùng và khát khao nhân tính bị chối bỏ.

Kiệt tác Gothic trong từng khung hình hội họa

Trong gần hai tiếng rưỡi, Frankenstein mở ra một thế giới nơi bóng tối không còn chỉ là sắc độ, mà là cảm xúc chủ đạo bao trùm. Bầu không khí Gothic dày đặc, lạnh lẽo bao phủ từng phân cảnh như một lớp sương mù ẩm ướt, khiến người xem có cảm giác như đang bước vào một giấc mơ nặng nề - nơi ánh sáng chỉ tồn tại ở mức tối thiểu vừa đủ để hé lộ bí mật.

Những tia sáng mỏng manh len lỏi qua những hành lang sâu hun hút, vừa soi rọi phần người yếu ớt của nhân vật Victor Frankenstein (Oscar Isaac thủ vai), vừa che giấu nỗi cô độc mà ngay cả anh cũng không gọi tên được.

Guillermo del Toro và cộng sự quen thuộc Dan Laustsen - người đứng sau những khung hình giàu tính hội họa của Crimson Peak hay The Shape of Water - một lần nữa tạo ra những khung hình như bước ra từ hội họa Baroque.

Sự kết hợp này tạo nên kỹ thuật Chiaroscuro đặc trưng của Del Toro và Laustsen: Khả năng sắp đặt cảm xúc chính xác đến từng lớp bóng, từng điểm sáng, biến mỗi cảnh quay thành một bức tranh Baroque đang thở.

Trung thành với tuyên ngôn “làm phim bằng đôi tay con người”, vị đạo diễn tiếp tục nói không với AI. Các bối cảnh trong Frankenstein đều được dựng thủ công với mức độ cầu kỳ hiếm gặp. Từ con tàu Horisont lạnh lẽo ở Cực Bắc, dinh thự thơ ấu đầy ám ảnh, đến lâu đài phòng thí nghiệm hỗn độn...

Mỗi bối cảnh đều được sắp đặt không chỉ để làm chứng nhân lịch sử mà còn để phản chiếu khoảng tối tâm lý của Victor, qua đó đặt ra câu hỏi muôn thuở về giới hạn của nhân sinh và khoa học.

Sắc đỏ: Mã thị giác của ký ức đau thương và sự mất mát

Đối lập hoàn toàn với bảng màu lạnh bao trùm toàn bộ phim, sắc đỏ xuất hiện như một mã thị giác ám ảnh, mang sức nặng cảm xúc đặc biệt dưới bàn tay nhà quay phim Dan Laustsen. Mỗi điểm đỏ tựa nhát dao khẽ cắt vào lớp vỏ Gothic u tối, phơi bày những mảnh ký ức đau buồn và vết thương tâm lý ám ảnh Victor suốt quãng đời trưởng thành.

Người xem dễ dàng nhận ra sắc đỏ gắn liền mật thiết với ký ức về người mẹ Claire Frankenstein (Mia Goth thủ vai), đồng thời là màu sắc trang phục cuối cùng trước khi qua đời vì hạ sinh người con thứ hai.

Từ biểu tượng vốn gắn với sự sống và tình yêu, màu đỏ giờ đây bị đảo ngược ý nghĩa, trở thành hiện thân của cái chết không thể tránh khỏi và nỗi bất lực đầu đời. Chính bi kịch này đã gieo hạt giống cho tham vọng điên rồ thôi thúc Victor chống lại thần chết bằng khoa học.

Khi trưởng thành, sắc đỏ xuất hiện lặp đi lặp lại trong đời sống của Victor — từ phụ kiện thời trang đến ly sữa anh uống mỗi sáng. Đó như một lời nhắc rằng anh chưa bao giờ thoát khỏi chiếc bóng tâm lý từ thuở bé. Đáng chú ý hơn, nỗi ám ảnh ấy còn được phóng chiếu lên Elizabeth Lavenza (Mia Goth), vị hôn thê của cậu em trai William (Felix Kammerer).

Với Victor, Elizabeth vừa là hình ảnh của mối tình đơn phương bị kìm nén, vừa là biểu tượng cho khát khao vô thức muốn lấp đầy khoảng trống cảm xúc sâu hoắm mà cái chết của mẹ để lại.

Bằng cách gắn sắc đỏ với ký ức đau buồn của Victor, Guillermo del Toro biến màu sắc thành một công cụ phân tích tâm lý tinh tế, giải thích rằng mọi hành động điên rồ của Victor đều bắt nguồn từ những vết sẹo quá khứ.

Sắc đỏ ở đây không chỉ là màu của máu hay sự sống vật lý mà còn là màu của di chứng tinh thần, là vết thương lòng không bao giờ ngừng chảy, cuối cùng đẩy một thiên tài đến bờ vực của sự hủy diệt. Nhờ đó, Victor được khắc họa như một nhân vật phức tạp và đầy bi kịch, không phải kẻ điên loạn, mà là nạn nhân của nỗi đau mà chính anh không thể vượt qua.

Ai mới là quái vật?

Nếu Victor Frankenstein là nạn nhân của nỗi đau mất mát, bị ám bởi nỗi ác mộng về sự bất lực trước cái chết, thì Sinh Vật (Jacob Elordi) lại là hệ quả đáng thương từ sự hiếu thắng của một con người dám tự xưng là đấng sáng tạo. Ngay từ khi vừa mở mắt, Sinh Vật đã bị tước mất điều căn bản nhất của một con người: Danh tính.

Không tên gọi, không cội nguồn, không có lý do để tồn tại, hắn hiện hữu trong một cơ thể dị dạng được ghép từ những thi thể vô danh. Những đường khâu chằng chịt, thân hình quá khổ và làn da trắng bợt như sáp lạnh khiến bất kỳ ai cũng kinh hãi khi đối diện. Trong mắt người đời, hắn không phải sinh linh mới chào đời mà là hiện thân của ác mộng, của sự lệch lạc đáng bị chối bỏ.

Bóng tối vì thế trở thành nơi trú ẩn duy nhất, vừa che giấu ngoại hình khiến hắn xấu hổ, vừa bao bọc sự cô đơn tuyệt đối của một sinh thể chưa từng có cơ hội lựa chọn sự sống. Thế nhưng, liệu vẻ ngoài dị dạng ấy có khiến hắn trở thành quái vật, hay sự tàn nhẫn lại thuộc về bàn tay đã tạo ra hắn?

Thay vì đi theo lối mòn của nguyên tác, Guillermo del Toro nhìn Sinh Vật như một linh hồn trần trụi, vừa học cách tồn tại trong thế giới vốn không dành cho mình. Hắn khao khát được chạm đến hơi ấm, được nhìn thấy ánh sáng, được một ai đó xem như một “người”.

Đôi mắt ngây thơ, sự hồn nhiên khi lần đầu bước ra thế giới, những lần lặng lẽ giúp đỡ gia đình nông dân hay khoảnh khắc học chữ, đọc thơ cùng ông lão đều chứng minh rằng Sinh Vật biết yêu trước khi biết thù hận.

Tuy nhiên, dù sở hữu những phẩm chất rất “người”, hắn vẫn không có nơi nào để thuộc về. Chính sự bất tử và cô độc kéo dài đến tuyệt vọng mới khiến hắn trở nên dữ dội. Sự giận dữ của Sinh Vật không bắt nguồn từ bản năng tàn bạo, mà từ tiếng kêu của một đứa trẻ bị bỏ rơi trong cuộc đời mà nó chưa từng mong muốn được sinh ra.

Khi hắn quay lại đối mặt Victor, đó không phải hành động trả thù mù quáng mà là nhu cầu tìm một lời giải thích, một lời thừa nhận, thậm chí là một lời xin lỗi. Và khi đặt Victor và Sinh Vật cạnh nhau, ranh giới giữa con người và quái vật đảo ngược.

Sinh Vật, với tất cả những vết khâu trên cơ thể, lại là nhân vật duy nhất biết yêu và biết đau như một con người trọn vẹn. Trong khi Victor, dù sở hữu trí tuệ thiên tài, lại mang trong mình sự vô cảm của kẻ chỉ biết tạo ra mà không bao giờ chịu trách nhiệm.

Guillermo del Toro, bằng sự thấu suốt đặc trưng trong các tác phẩm mang màu sắc Gothic, đã tái đặt câu hỏi đã ám ảnh nhân loại suốt nhiều thế kỷ: Ai mới thật sự là quái vật? Là kẻ dị dạng khát khao một chỗ đứng giữa đời, hay kẻ mang gương mặt con người nhưng không nhìn thấy nỗi đau do chính mình tạo ra?